آنچه یک درمانگر روانشناسی و مشاوره تازه کار نیاز دارد: از رویکرد اکت چه می دانید؟ (بخش اول)

حرف جدید بافتارگرایی کارکردی چیست؟

الگو های مکانیستیک یکی از موفق ترین الگوها در روانشناسی بوده اند اما زمینه گرایی عملکردی یا همان بافتارگرایی کارکردی، رویکرد فلسفی متفاوتی است که طبیعتا منجر به روش های درمانی متفاوتی نیز می شود. مراجعان نیز معمولا با نگاهی مکانیستیک وارد درمان می شوند. آن ها معتقدند چیزهایی را از دست داده اند، مثل اعتماد به نفس یا عزت نفس. در رویکرد هایی مثل درمان شناختی رفتاری، این ها نشانه ها و علامت هایی هستند که ناکارآمد، منفی و غیر منطقی اند و باید با الگوهای منطقی و کارآمد جا به جا شوند. اما در act هدف، تغییر این ها نیست، بلکه هدف تغییر رابطه ی مراجع با افکار و احساساتش است، به نحوی که دیگر آن ها را نشانه نبیند. تا زمانی که ما فکر و یا احساسی را به عنوان نشانه برچسب بزنیم، این برداشت وجود داردکه بد، نادرست، منفی و آسیب زاست و برای سالم بودن باید از شر آن خلاص شد. این شیوه باعث منازعه ی ما با این افکار و احساسات می شود، منازعه ای که معمولا نتیجه ی خوبی ندارد. هدف نهایی، تغییر این افکار و احساسات رنج آور از شکل قدیمی ، یعنی نشانه های آسیب زای نا بهنجاری که مانع زندگی معنا دار و غنی هستند، به شکل جدید تر یعنی تجارب انسانی طبیعی که بخش هایی از یک زندگی معنا دار و غنی هستند می باشد. در حقیقت اکت تمرکز کمتری  بر کاهش نشانه دارد و بیشتر متمرکز بر پذیرش نشانه و افزایش کیفیت زندگی است.

اصول بنیادی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

1. گسلش شناختی: همان طور که اشاره شد، act  مبتنی بر نظریه جامعی در مورد زبان و شناخت است که یکی از ویژگی های انسان  که او را از سایر حیوانات متمایز می کند را "توانایی ارادی او در ارتباط دادن رویدادها به یکدیگر به طور کلامی" می داند.

این توانایی می تواند مفید باشد، به این صورت که به ما در حل مسأله کمک می کند. اما همانند چاقویی دولبه می تواند آسیب زا نیز باشد. مثلا زمانی که فردی افکار، خاطرات و احساساتی در مورد یک تجربه ی وحشتناک در دوران کودکی  دارد، می تواند همه ی این خاطرات و احساسات همراه با آن را به زمان  حال بیاورد، حتی اگر چندین سال از آن تجربه گذشته باشد. بنابراین، این فرایند آمیختگی که از طریق آن، فرایندهای کلامی شدیدا و به طور نامناسب بر روی انسان تأثیر دارند، منجر به این می شود که فرد به شیوه هایی رفتار کند که با شبکه های کلامی انعطاف ناپذیر هدایت می شوند، نه با شرایط  واقعی محیط. برای  مثال فردی که سابقه ی تجربه دردناکی در گذشته داشته، اکنون با این فکر که "نمی توانم به کسی اعتماد کنم" آغشته می شود و از بسیاری از روابط بین فردی اجتناب می کند. اکت  از طریق مداخلات مربوط به گسلش شناختی، به دنبال آن است که به مراجعان کمک کند تا به طور انعطاف ناپذیر تسلیم افکار و قوانین ذهنی شان نباشند و به جای آن ، شیوه هایی بیابند برای تعامل موثرتر با دنیایی که مستقیما تجربه می شود.

2. پذیرش: برخلاف موج اول رفتار درمانی که متمرکز بر رفتار بود، act وcbt هر دو روش های آشکاری را برای برخورد با "افکار مسأله ساز " مطرح می کنند.

در act، پذیرش و نیز گسلش، ابزار اصلی برای مقابله با این افکار است در حالیکه در cbt، بازسازی شناختی مطرح می شود. اما از منظر act ، بازسازی شناختی در   cbtبر محتوای شناخت تمرکز بسیاری دارد و بدین وسیله چرخه ی نشخوار فکری زنده نگه داشته می شود. به این دلیل، act پذیرش نشانه ها و کنترل رفتار را به عنوان جایگزین بازسازی شناختی مطرح می کند.  

معنای صحیح پذیرش چیست؟

پذیرش در act اینگونه تعریف می شود : " دریافتن یک رویداد یا موقعیت و ترک و رها کردن برنامه ی کنترل نشانه های ناکارآمد و یک فرایند فعال احساس کردن احساسات به عنوان احساسات، فکر کردن به افکار به عنوان افکار و. ". پذیرش نباید با تحمل یا تسلیم اشتباه گرفته شود چرا که هر دوی این مفاهیم جبری و منفعل اند. در حقیقت پذیرش عبارت است از آگاهی از تجارب درونی و پذیرفتن فعال آن ها، بدون اقدامی برای کاهش آن ها و بدون اقدام بر اساس جنبه ی لفظی آن ها. مراجعانی که تشخیص اختلالات روان شناختی دریافت می کنند همواره این انتظار را از درمان دارند که درمانگر کاری برای حذف یا حداقل کاهش نشانه هایشان انجام دهد. این هدف در cbt منعکس می بشود که بر چالش با شناختار ها یا کنترل و کاهش برانگیختگی فیزیولوژیک تمرکزدارد. اما پذیرش از این رویکرد متفاوت است . به این صورت که هدف پذیرش آن است که باعث شود فرد هر آنچه تجارب درونی یعنی افکار ، احساسات، خاطرات  و احساسات بدنی ارایه می دهند را بدون نیاز به دفاع در برابر آن ها بپذیرد. در حقیقت مداخلات مبتنی بر پذیرش به دنبال این هدف هستند که مراجع تمرکزش را از تغییر و کاهش نشانه به داشتن یک زندگی ارزشمند تغییر دهد . تا به اینجا دو اصل اساسی "پذیرش" و "گسلش شناختی" به عنوان بنیان اولیه ی رویکرد اکت مطرح شد. برای آشنایی با چهار اصل اساسی دیگر و فنون عملی این رویکرد به ادامه مطلب مراجعه کنید. منبع:

مشاوره-آنلاین.com